Financiën
Het is onmogelijk een algemeen antwoord te geven op de vraag wat speelnatuur gaat kosten.
We kunnen hier alleen aangeven aan welke financiële consequenties je moet denken en welke financieringsmogelijkheden er bestaan.
Er zijn speelnatuurplekken gerealiseerd waar door heel veel vrijwilligerswerk (in alle fasen), hergebruik van materiaal en creatief boekhouden de kosten minimaal gehouden zijn. Maar zulke optimale situaties zijn toch eerder de uitzondering.
Bij de begroting kun je rekening houden met kosten voor:
- Verkrijgen / vergroten van draagvlak om met elkaar te komen tot een duidelijke wensenlijst (excursies naar gerealiseerde, vergelijkbare projecten, enthousiasmerende lezing voor alle betrokkenen, publicaties);
- Organisatiekosten: werkgroepbijeenkomsten, projectbegeleiding, begeleiding participatieproces, fondsenwerving;
- Schetsontwerp, definitief ontwerp/beplantingsplan/ bestek (een ontwerp gemaakt door een ervaren ontwerper is de investering in de meeste gevallen zeker waard. Een minder goed doordacht ontwerp haalt lang niet alle potenties voor natuur en kinderen er uit, is de ervaring);
- Veiligheidscheck, risico analyse, evt. keuring / certificering
- Aanleg: materiaal en werkuren. Deze kosten zijn uiteraard heel variabel. Door (her)gebruik te maken van aanwezig materiaal en/of vrijwillige medewerkers kan vaak aanzienlijk bespaard worden.
- Beheer en gebruik. Het is belangrijk deze kosten al in een vroeg stadium mee te bedenken of te beperken door een onderhoudsarm concept.
PLATTE-GROND? Reliëf schept meer ruimte voor natuur en meer mogelijkheden voor gevarieerd bewegen.
Financieringstips
Kosten beperken
Als na het definitieve ontwerp een bijbehorende begroting is opgesteld kun je eerst kijken wat je zelf kunt doen om de kosten beperkt te houden. Te denken valt daarbij behalve aan de inzet van vrijwilligers en (her)gebruik maken van aanwezig levend en dood materiaal, ook aan (b.v van ouders) te lenen hulpmiddelen en gereedschappen.
- Vrijwilligerswerk
(Groot-)ouders en andere enthousiastelingen zijn aan te spreken op professionele vaardigheden, zin om de handen uit de mouwen te steken en hobbies. Vaak worden werk(zater)dagen georganiseerd, waar ook mensen die graag de inwendige mens verzorgen heel goed hun steentje aan bij kunnen dragen. Denk ook aan samenwerking met plaatselijke NME-organisaties, waar vrijwilligers actief zijn, kunstenaars die graag met kinderen werken, maatschappelijke stages en groene opleidingen (stagiaires). - (Her-)gebruik van materiaal
Uiteraard blijven waardevolle bomen, struiken en vaste planten staan of worden overgeplant naar een plek waar ze beter in het nieuwe ontwerp passen. De grondbalans kan kostenneutraal blijven (speelreliëf met even veel uitgravingen als ophogingen; als dit om grotere hoeveelheden gaat is het uitvoeren hiervan uiteraard een kostenpost). Stenen en tegels zijn vaak al aanwezig of gratis/goedkoop verkrijgbaar en her te gebruiken voor de aanleg van muurtjes, zitplekken, amfitheater e.d. - Faseren
Kostenspreiding over een langere periode is mogelijk door gefaseerd te werken. Het is in dit geval uiteraard wel heel belangrijk dat er een goede planning is wat in welk fase gebeurt. Eerst de grote lijnen (reliëf b.v.) en daarna invulling met bomen en planten en de aanleg van speelaanleidingen e.d..
‘Potjes’ zoeken binnen reguliere budgetten
- Op scholen en kinderopvang is vaak geld gereserveerd voor het speelplein. Kan je een voordien afgesloten terrein openstellen voor publiek gebruik, dan is het logisch dat de gemeente/stad de inrichting ervan mee kan financieren, en ook voor het onderhoud in beeld komt.
- Overkoepelende school- en kinderopvangbesturen, woningbouwcooperaties, groene en welzijnsorganisaties (b.v. in het kader van wijkontwikkelingsplannen) zijn wellicht in medefinanciering geïnteresseerd.
- Bij gemeenten en provincies zijn ook vaak ‘potjes’ waar je gebruik van kunt maken (Denk b.v. aan subsidie i.h.k.v. afkoppeling regenwater, biodiversiteits- of klimaatfondsen, budget voor het onderhoud van speelvoorzieningen, of de wijkaanpak.)
- Vaak ondersteunen steden en gemeenten vergroeningsinitiatieven op hun grondgebied. Volgende diensten hebben kunnen mogelijk ondersteuning of subsidies bieden:milieudienst, jeugddienst, dienst sociale zaken: wijkcontracten, buurtinitiatieven.
Acties/activiteiten organiseren. Denk bijvoorbeeld aan:
- Plantenmarkt (stekjesmarkt); Bollenverkoop (verwilderingsbolletjes)
- Kunstmarkt/veiling (van kinderkunst en/of kunstenaars die zich bij het project betrokken voelen en een of meer werken voor een veiling ter beschikking stellen);
- Peter/meterschap van bomen, struiken, druivelaars enz. waarbij de kinderen voor leuke naambordjes zorgen (deze notelaar staat hier dankzij meter Lieve, deze druivelaar wordt verzorgd door opa Frans);
- Rommelmarkt/fancy fair; winkeltje (b.v. met verkoop van fruit en groenten uit de schooltuin);
- (Kerst)kaartjesactie: leuke door kinderen zelf getekende kerst- en nieuwjaarskaarten verkopen, met een mooie wens voor realisatie van leuke speelnatuur in het nieuwe jaar, uiteraard
- Sponsorloop; etc.
(andere succesvolle acties/ activiteiten heel graag doorgeven!)
Andere bronnen waar scholen, kinderopvang, natuurspeelterreinen en speelbossen terecht kunnen voor (mede)financiering:
Sponsors
- Winkeliers/bedrijven in de omgeving die materiaal goedkoper willen leveren;
- Bedrijven die hun MVO-taak (Maatschappelijk verantwoord ondernemen) serieus willen nemen;
- Serviceclubs: Rotary, Lionsclub, Lady’s circle e.d.
- Vrienden van … oprichten
- Vermogende particulieren, die dit doel een warm hart toedragen
- Bedrijven, die bruikbaar ‘afval’ hebben (b.v. een steenfabriek die ‘mislukte’ bakstenen gratis ter beschikking stelt) of terreinbeherende instanties (o.a. Natuurpunt, Regionale landschappen, ANB) die hun snoeiafval, stammen etc. een sympathieke bestemming willen geven. Denk ook aan kringloopwinkels, 2de hands- en ruilsites, de gemeentelijke groendienst, tuinaanleggers of afbraakbedrijven: wat voor de één afval is, is voor een ander een interessante grondstof!
- Ook Natuurpunt zet zich in voor realisatie van speelnatuur en vergroenen van schoolspeelplaatsen. Ga eens horen bij je lokale afdeling en misschien zit er wel een mooie samenwerking in? www.natuurpunt.be
Fondsen en subsidies
Subsidie voor naschools openstellen van schoolinfrastructuur (binnen/buiten)
Agion en Sport Vlaanderen lanceren in maart 2021 een nieuwe oproep voor scholen die hun sportinfrastructuur of beweegvriendelijke speelplaats buiten de schooluren willen openstellen. Er kan subsidie verkregen worden voor verbouwing of (her)aanleg van binnen/buitenruime in functie van deze openstelling én bijvoorbeeld het verbeteren van de natuur-, beweeg- en speelwaarde. Indienen kan nog tot 30 juni 2021.
www.agion.be/oproep-naschools-openstellen-van-sport-en-bewegingsinfrastructuur
Pimp je speelplaats
GoodPlanet begeleidde de afgelopen jaren al heel wat scholen om hun speelplaatsen boeiender en natuurrijker te maken. Elke Nederlandstalige kleuter-, lagere of secundaire school in Vlaanderen en Brussel kon een speelplaatsproject indienen vanaf de lancering van de oproep (meestal in de loop van het najaar). Op de website vind je alle laureaten, maar ook meteen heel wat informatie en inspiratie. Sinds kort nam MOS (Milieu op school) het over. Hou de website in de gaten om te weten te komen of er nog een nieuwe oproep komt.
Natuur in je buurt
Het Agentschap voor Natuur en Bos ondersteunt creatieve groene projecten met meerwaarde op buurtniveau. Dit jaar staan initiatieven die inzetten op zorg en gezondheid bijzonder in de kijker. Denk bijvoorbeeld aan zorggroen of het toegankelijk maken en gepast inrichten van een terrein voor bepaalde doelgroepen. De subsidie bedraagt 75% van de gemaakte kosten, en ligt tussen 15 000 en 150 000 euro. Indienen tot 15 sept 2019 !
Onthardingssubsidie van de Vlaamse overheid
Minister Schauvliege wil ontharding stimuleren en roept steden en gemeenten maar ook bedrijven en scholen op om waar mogelijk verhardingen op te breken en voor een groen alternatief te gaan. Wie er snel bij is, maakt kans op advies en financiële steun tot 250 000 euro. Indienen kon tot 15 mei 2019.
Lokale vergroeningsprojecten (ANB)
Tot 15 mei 2019 kon je projectvoorstellen indienen bij het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid, die je natuurarme buurt groener en biodiverser maken. Ook een vergroening van de speelplaats, of een natuurrijk speelpleintje behoort tot de mogelijkheden.
Groendaken & groengevels (Dep.Omgeving)
De Vlaamse overheid verleent financiële steun voor het uitbreiden van de netto-oppervlakte aan groendaken en groengevels (vanaf 150m2). Tot 15 mei kon je online subsidie aanvragen.
Oproep veelzijdige speelplaatsen van de Vlaamse overheid
Op 9 november lanceerden ministers Gatz, Crevits en Muyters een oproep aan scholen die hun speelplaats buiten de schooluren willen openstellen of laten medegebruiken door jeugdverenigingen of andere gebruikers, en de speelplaats groener, avontuurlijker en bewegingsvriendelijk willen inrichten. Indienen voor 22 februari 2019. Te laat? Hou het in de gaten want waarschijnlijk komt er een tweede oproep!
Cera projectsteun
Cera ondersteunt elk jaar een heel pak lokale maatschappelijke initiatieven van verenigingen. Je kan projectsteun aanvragen voor bijvoorbeeld projecten op school of met het jeugdwerk, initiatieven voor ‘natuur op school’, ‘een houtbakoven bouwen’ of ‘waterpoelen voor de speelpleinwerking’ zijn maar een greep uit de eerder gesteunde projecten.
Moestuinen op school
Landelijke gilde biedt i.s.m. plattelandsklassen een starterspakket met o.a. aankoopbonnen voor scholen die willen starten met een moestuin. Geregeld zijn er wedstrijden voor scholen waarbij je financiering kan verkrijgen voor moestuin of vergroening. www.landelijkegilden.be
Ook Velt biedt interessante workshops en materialen voor scholen die met een ecologische moestuin willen starten.
Schitterend educatief materiaal vind je ook op www.ziezegroeien.be, en regelmatig kan je hier als school ook gratis ‘groeidozen’ en zaadjes bestellen.
Voor plantgoed kan je mogelijk aansluiten bij de lokale haagplantacties van Natuurpunt. Kijk ook uit naar planten(ruil)beurzen e.d.
Provincies
De provincie Vlaams Brabant biedt subsidies voor natuur op school (max €10 000 per kalenderjaar en per school, 80% dekking van totale investeringskosten): www.vlaamsbrabant.be
De provincie biedt ook subsidies voor duurzame milieu- en klimaatprojecten van gemeenten, verenigingen, scholen, bedrijven:
De provincie Antwerpen biedt subsidies voor biodiversiteitsprojecten op scholen (max €1000 per kalenderjaar 70% dekking van totale investering). Meer informatie bij de provinciale MOS- begeleiders op mos@pime.provant.be.
De Provincie West-Vlaanderen biedt subsidies voor natuurprojecten op en/of rond het schooldomein met meerwaarde voor de biodiversiteit en geïntegreerd in klas en schoolwerking. Het aanvraagformulier moet voor 1 juni worden ingediend. Dekking tot 85% van de totale investeringskost (min. 1000 euro) en subsidie bedraagt max 5000 euro per jaar per school.
www.west-vlaanderen.be
Scholen kunnen een beroep doen op de subsidielijn ‘vergroening van schooldomeinen’ en begeleiding door MOS. Projectkosten van €5000 tot €24.000 kunnen tot 90% worden gesubsidieerd. Indienen kan op elk moment.
Scholen kunnen beroep doen op ondersteuning van MOS-begeleiders en gratis workshops en werkdagen met experten met ervaring, via het project ‘Klimaatgezonde speelplaatsen‘.
Ligt jouw terrein binnen een regionaal landschap? Ga dan zeker ook eens luisteren wat je plaatselijke regionaal landschap te bieden heeft. Onder meer de RL Schelde-Durme, Houtland en Groene Corridor hebben heel wat ervaring en expertise op dit vlak.
Steden en gemeenten
Vaak ondersteunen steden en gemeenten vergroeningsinitiatieven op hun grondgebied. Volgende diensten hebben kunnen mogelijk ondersteuning of subsidies bieden: milieudienst, jeugddienst, technische dienst of groendienst, dienst sociale zaken: wijkcontracten, buurtinitiatieven
Voor stad Gent bestaat er het project ‘Groene en Avontuurlijke Speelplaatsen’ (GRAS). De stad biedt netoverschrijdend financiële en inhoudelijke ondersteuning aan voor scholen die hun speelplaats willen transformeren naar een GRAS. Elk schooljaar wil men tien scholen subsidiëren met €3000 om een GRAS aan te leggen. Een aanvraag kan het hele jaar ingediend worden maar de afsluitdata voor behandeling zijn 15 oktober en 15 februari.
Voor Brussel zijn er aparte subsidies voor ‘natuur op school’. Meer informatie hierover kan je vinden op de website van Leefmilieu Brussel.
Scholen uit Brussel kunnen advies op maat vragen bij Kris Van Ingelghem, NME Brussel: k.vaningelghem@goodplanet.be
De VGC biedt met het project ‘Buitenspel’ ook mogelijkheden om de heraanleg van speelplaatsen te financieren, waarbij tot 100 000 euro infrastructuurwerken kunnen worden gesubsidieerd.
Stad Leuven was meer dan 10 jaar geleden pionier voor het ondersteunen van projecten ‘natuur op school’.
Scholen (BaO én SO) die hun terreinen openstellen kunnen een project indien tot € 6000 via de nieuwe subsidielijn Groenplaats. Scholen die niet openstellen kunnen de helft ontvangen. Scholen kunnen gratis begeleiding krijgen via GoodPlanet en indien nodig een landschapsarchitect inschakelen.
Sint Niklaas lanceert voor scholen in 2017 en 2018 een projectoproep, indienen kan nog tot 12 november 2018.
Destelbergen: subsidieregelement 50% met een max. tussenkomst van € 5000 voor jaarlijks twee speelplaatsprojecten in de gemeente.
O.a. ook in Aalst en Denderleeuw kunnen scholen rekenen op steun van de stad, voor hun groene speelplaats projecten.
Scholen in de stad Antwerpen kunnen voor begeleiding en ondersteuning terecht bij het Ecohuis. Word je Eco-school dan maak je bovendien kans op een ondersteuning van 7 500 euro.